29 Mart 2009 Pazar

ALMANCAYI ZORLAŞTIRDIĞI SANILAN ARTİKELLER


İngilizcede iki tane artikel vardır: „the“ ve „a“.
The bir cümlede ait olduğu ismi belirginleştirir.
Türkçe’yle bir bağlantı kurarsak, ingilizce bir
cümlede artikelli bir isim ile artikelsiz bir isim
arasındaki fark Türkçe’deki belirtili nesne ile
belirtisiz nesnearasındaki fark gibidir. „a“ artikeli
de isme „herhangi bir“ veya „bir“ anlamı katmak
için kullanılır.

Şimdi gelelim asıl konumuz olan Almanca’daki
artikellere... Anlam olarak „der, die, das“ ın
ingilizce karşılığı „the“, belirsiz artikel olan „ein“ın
ingilizce karşılığı „a“ dir. Ama Almancada artikeller
bukalemun gibi kılıktan kılığa girdiği için insanlar hep
„Almanca’da artikelleri öğrenmek çok zor, ingilizce
almancadan bu yüzden daha kolay.“ derler ve büyük bir
yanlışa düşerler. Çünkü ingilizceye kıyasla almanca
son derece düzenli bir yapıya sahiptir ve Türkçe
düşünce yapısına ingilizceden çok daha yakındır.
(Bu iki yabancı dili bilenler Türkçe’nin bu iki dilden
daha düzenli olduğunu bilirler.)

Almanca’da da Türkçe’de olduğu gibi ismin halleri vardır.

İngilizcede ismin halleri diye bir kavramdan söz edilmez.
Türkçe’de ise 5 tane ismin hali vardır. İngilizcede bu yokluk
prepozisyonlarla giderilir. Türkçe’de de prepozisyonlar yoktur.
Türkçe’de ismin halleriİngilizce karşılığı
Yalın halprepozisyonsuz ve artikelsiz isim
Belirtme hali (-i hali)the + isim
Yönelme hali (-e hali)to + isim
Bulunma hali (-de hali)at (on vs) + isim
Ayrılma hali (-den hali)from + isim

Şimdi Almanca’daki artikelleri daha iyi anlatmak için
Türkçedeki ismin hallerine yeni bir „aitlik hali“
ekleyelim, bu yeni hal de ismin „–in hali“ olsun.
(Örnek: kapının kolu. Aslında bu bir tamlamadır ama
Almanca’daki artikelleri daha iyi anlatabilmek için biz
şimdilik „kapının“ ismin –in halindedir diyelim.)

Bu noktadan sonra Türkçe’deki elimizdeki toplam anlam
sayısına bakalım. 5 + „aitlik hali“ =6. Yani ismin halleriyle
Türkçe’de 6 farklı anlam verebiliyoruz. Almanca’da da ismin
4 faklı hali vardır: Nominativ, Akkusativ, Dativ, Genitiv.

Şimdi akla şu soru gelebilir: „Peki isim için gerekli
olan 6 anlam bu 4 ismin hali kullanılarak nasıl isimlere
kazandırılabilir, Almanca’ya iki tane daha ismin hali
gerekmez mi?“

Almanca’da gerekmez. Çünkü Almanca’da hem ismin
4 hali hem de bir sürü prepozisyon vardır. Bu dört ismin
hali bu bir sürü prepozisyonlarla farklı kombinasyonlar
oluştururarak isme 6 anlamdan bile fazla anlam
yükleyebilirler. Örneğin Almanca’da ismin akkusativ
halinde olan bir isim „in“ prepozisyonu ile kullanıldığında
yönelme anlamı (Türkçe’deki –e hali), prepozisyonsuz
(sadece isim artikeliyle)kullanıldığında ise belirtme
anlamı(Türkçe’deki –i hali) anlamını
verir. Buna bir örnek verelim:

Ich gehe in die Schule : Okula gidiyorum.
Ich sehe die Schule : Okulu görüyorum.

İki cümlede de „Schule“ ismi ismin Akkusativ
halindedir. Ancak birinci cümlede „in“ prepozisyonuyla
ismin Akkusativ halinin kombinasyonunu (karışımı,
birlikte kullanımı) gördüğümüz için
bu kombinasyon(in+Akk) isme yönelme anlamı
katmıştır. Ikinci cümlede ise Akkusativ hal yanlız
başına kullanıldığı için ismin belirtme anlamını
„Schule“ kelimesine kazandırmıştır.

Şimdi bir tabloda Almanca’daki ismin hallerinin
Türkçe’de hangi ismin haline karşılık geldiğini bir
tablo şeklinde verelim:
Almanca’da ismin haliTürkçe’de karşılık gelebileceği ismin hali
Nominativprepozisyonsuz ve artikelsiz isim
Akkusativ-i hali veya –e hali
Dativ-e hali veya -de hali veya -den hali
Genitiv-in hali

Daha öncede açıkladığım gibi örneğin ismin dativ halinin Türkçe’deki
hangi hale karşılık olarak kullanıldığını birlikte kullanılan
prepozisyon belirler. Yine bir örnek verelim daha açıklayıcı olsun:

Ich gehe zu der Schule. : Okula gidiyorum
Ich bin in der Schule. : Okuldayım.
Ich komme aus der Schule. : Okuldan geliyorum.

Yukarıdaki üç cümlede de „Schule“ ismin dativ halindedir.
Ancak birinci cümlede zu+Dativ kombinasyonu isme –e hali
anlamı katmıştır. İkinci cümledeki in+Dativ kombinasyonu
ise isme –de hali anlamı katmıştır. Üçüncü cümledeki aus+Dativ
kombinasyonu ise cümleye –den hali anlamı katmıştır.

İsmin Nomitativ hali Türkçe’deki yalın hal anlamını verir başka da
bir anlama gelmez. Genitiv hal de Türkçe’deki (uydurduğumuz)
–in hali anlamına gelir başka da bir anlama gelmez. Yani bu haller
insanın kafasını karıştırmaz.

Şimdi bütün bunlar nasıl öğrenilire gelelim:
Almanca’yı Türkiye’de öğrenirken yukarıda yazdığım,
bir cümleyle karşılaşıldığında cümlenin anlamı
üzerinde akıl yürütmeyi sağlayacak kurallar öğrenilir.
Sonra Artikellerin bütün aldığı bukalemun renklerinin olduğu
bir sayfalık bir tablo yardımıyla birkaç sayfa alıştırma çözülür.
Sonra da bu tablo tamamen unutulur.
Gün gelir Almanya’ya gidilir. Bütün artikeller unutulur.
Tek bir artikel bile kullanmadan Tarzanca konuşmaya
başlanır. Ama bu arada yukarıda yazan kurallar aklın bir
köşesinde devamlı tutularak insanların konuşmaları
pür dikkat dinlenir, şarkı ezberlermişçesine bazı
cümleler ezberlenir. Aradan biraz zaman geçer
bakmışsınız konuşmalarınız artikellerle
büyük oranda zenginleşmiş, yanlış bir artikel kullanımı
kulağınıza çatlak bir ses gibi gelir olmuş. İşte o an
Almanca’yı artikelleriyle birlikte öğrenmişsiniz demektir.